دوست خوب ؟

معيارهاي انتخاب دوست چيست ؟

در مرام ما مسلمانان هدف تمام اعمال و رفتارها به آخرت و خشنودي خداوند بر مي گردد، بنایراین هرگاه در پي انجام عملي بر مي آييم اولين سؤال آن است كه آيا اين عمل، موجب خرسند ی ورضایت خداوند می گردد؟ سه شرط دوستي: دوستي قبل از هر شرطي داراي سه شرط اساسي است كه بدون رعايت سن و گروه طبقاتي و سطح تحصيلات -كه خود از جمله شرايط لازمه است- بايد بي كم و كاست رعايت گردد. اگر اين سه شرط زير فراهم بود، آن‏گاه نوبت به بررسي ديگر شرايط ميرسد. شخصي سزاوار دوستي است كه:

1. ديدار او خدا را به ياد شما آورد؛ يعني، دیدار او سبب ذكر خدا باشد.

2. سخن گفتن او به دانش و معلومات شما بيافزايد .

3. عمل و كردار او آخرت را به ياد شما آورد، به گونه‏ اي كه به اعمال و رفتار شما نيز رنگ آخرتي بزند. اگر كسي را با سه شرط فوق يافتيد و در هر سن و سالي كه بود، دوست او باشيد و وجود وي را مغتنم شماريد، و گرنه درصدد يافتن چنين دوستاني باشيد. تا زماني كه شخصي را با چنين ويژگيهاي نيافتيد، هرگز دوستي برقرار نكنيد. 

ملاك‏هاي دوست خوب  از طرفي انتخاب دوستان و معاشرت با آنها؛ بايد بر اساس موازين اسلامي باشد. در قرآن كريم و روايات اهل بيت(عليهم السلام) ملاك‏هايي براي دوست خوب بيان شده كه به طور اختصار بعضي از آنها را بيان ميكنيم. 

1. كسي كه به ياد خدا است و هدفش جز رسيدن به او نيست؛سوره كهف , آيه 28.

2. عاقل باشد؛ حضرت علي (عليه السلام) فرمود: «بيشترين درستي و خوبي ها در همراهي و دوستي با صاحبان عقل و درايت است».

3. خيانت كار نباشد.

4. ستم كار نباشد.

5. سخن چين نباشد; امام صادق(عليه السلام) فرمود: «از سه گروه بر حذر باش! شخص خيانت كار، شخص ظالم، انسان سخن چين; زيرا كسي كه به نفع تو به ديگران خيانت نمايد، روزي خواهد آمد كه به خودت نيز خيانت كند و شخصي كه به جانبداري از تو، حق ديگران را پايمال نمايد و به ظلم عادت كند، بالاخره به تو نيز ظلم خواهد نمود و انسان سخن چين، همان طور كه سخن ديگران را پيش تو مي آورد، سخن تو را نيز نزد اغيار خواهد برد».

  6. آنچه براي خود مي پسندد، براي تو نيز بپسندد و آنچه را كه براي خويش نمي خواهد، براي تو نيز نخواهد. رسول اكرم(صلي الله عليه وآله وسلم) فرمود: «در مصاحبت و رفاقت كسي كه آنچه را براي خود ميخواهد براي تو نخواهد، هيچ خير و فايده‏اي وجود ندارد».

7. قاطع رحم نباشد; امام باقر(عليه السلام ) فرمود: «پدرم امام سجاد(عليه السلام) مرا نصيحت فرمود كه: اي پسرم! از رفاقت با كساني كه قطع رحم مي كنند، بپرهيز; زيرا من آنها را در قرآن شريف سه بار مورد لعن و نفرين پروردگار يافتم». شخصي كه با نزديكان خود نتواند معاشرت و هم زيستي صحيح داشته باشد؛ در حالي كه آنان با وي از يك خانواده و گوشت و خون مي باشند, چگونه مي توان انتظار داشت كه با غيرفاميل دوستی صميمانه داشته باشد.

8. عيب‏جو نباشد; امام علي (عليه السلام ) فرمود: «از رفاقت و نشست و برخاست با كساني كه عيب‏جو هستند و هميشه به دنبال نقاط ضعف ديگران مي باشند، پرهيز كن; زيرا دوست چنين اشخاصي از ضرر آنان سالم نمي ماند و خود نيز طعمه عيب‏جوييهاي آنان خواهد شد». در روايات راه‏هاي متعددي براي امتحان دوستان بيان شده است؛ از جمله:

1. در حال بي نيازي و فقر، دوستي او عوض نشود; امام باقر(عليه السلام) فرمود: «بدترين دوست كسي است كه تو را به هنگام بي نيازيت حفظ كند و به وقت تنگدستي رها سازد».
2. به هنگام عصبانيت، بدگويي تو را نكند; امام صادق(عليه السلام) فرمود: «دوستي كه سه بار از تو عصباني شد، ولي بدگويي تو را ننمود و كلام ناسزا از دهانش خارج نشد، او را براي خود نگه‏دار».

3. به نماز اهميت بدهد; قرآن ميفرمايد: «اي اهل ايمان! با آن گروه از اهل كتاب و كافران كه دين شما را به بازيچه گرفتند، دوستي مكنيد. زماني كه شما نداي نماز بلند ميكنيد، آن را به مسخره و بازي ميگيرند، زيرا آن قوم مردمي نادان و بيخردند».

4. در هنگام سختي و راحتي انسان اهل نيكي باشد; اميرالمؤمنين(عليه السلام) فرمود: «در سختيها دوستان امتحان ميگردند».

5. هنگام زوال توانايي انسان، دوستياش از بين نرود; حضرت امير(عليه السلام) فرمود: «هنگام از بين رفتن قدرت انسان، دوست از دشمن شناخته ميگردد».

6. هنگام به قدرت رسيدن , از احسان به دوستان خودداري نكند.

در پايان ذکر این نکته ضروری است که قبل از یافتن چنین دوستی ما باید خودرا به صفات نیک و پسندیده نزدیک نمائیم تا لایق دوستی دوستانی با ایمان و با وفا گردیم .